WOLA STRÓSKA
Położenie geograficzne: 20°46' E - 49°49' N - 4 km SW od Zakliczyna, u N podnóży wzgórza Mogiła
ludność: 400 osób w 120 domach.
kod pocztowy: 32-840 Zakliczyn
Pierwsza wzmianka 1353 rok

Miejscowość w gminie Zakliczyn, położona na północnym stoku Mogiły (478,3 m.n.p.m.) wzdłuż drogi powiatowej prowadzącej z Zakliczyna przez Stróże, Filipowice, Piaski Drużków do Czchowa. Wyżej położona część miejscowości jest doskonałym punktem widokowym na dolinę zakliczyńską.

Historia

Pierwsze wzmianki w źródłach historycznych o miejscowości Wola Stróska pochodzą z 1353 roku. Wtedy to Wola Stróska była własnością rycerską. Jej początki są ściśle związane z sąsiedzkimi Stróżami co potwierdza w swoich kronikach żyjący na przełomie XIX i XX wieku domorosły kronikarz Jędrzej Mytnik z Filipowic: "... A gospodarzów z gór Stróskich przesiedlił swojem kosztem na południową stronę za górę do dolin, mówiąc im że stamtąd nie będą odrabiać pańszczyzny, na co się gospodarze swoją wolą zgodzili i z tych gór przesiedlili na południe za górę do dolin, a grunta na górach zabrał do dworu. A  podług chłopskiego głupiego rozumu i woli, że się na to swoją głupią wolą zgodzili, nazwał dziedzic podstępny później te chałupy w dolinach już nie Stróżami ale Wolą Stróżką. ... " (Jędrzej Mytnik "26. II 1930 Krótki opis Rudy Kameralnej").

Takie były prawdopodobnie początki Woli Stróskiej będącej dziedziną (należnością) stróżów ze Stróż, którzy z biegiem czasu utworzyli samodzielną osadę.

Dalsza historia tej miejscowości jest bardzo słabo udokumentowana w źródłach historycznych.

W sierpniu 1914 roku wybuchła I wojna światowa. Lokalne działania wojenne tak zostały odnotowane: ... Rosjanie zajęli stanowiska na wzgórzach Zdoni, Woli Stróskiej, Filipowic, Rudy Kameralnej, Austriacy zaś stali na wzgórzach Faliszewic, Charzewic i Melsztyna. Od 19 listopada 1914 roku zaczeła się wielka bitwa na tym terenie. Początkowo armatnia pomiędzy Rosjanami na południu a Austriakami na północy...".

W czasie drugiej wojny światowej w pobliskie lasy były obszarem dużej aktywności partyzantów. W lasach Mogiły zginęli zaskoczeni przez okupanta niemieckiego polscy partyzanci z AK. Po wojnie w 1974 roku wzniesiono poległym pomnik.

Współczesna Wola Stróska posiada dom strażaka oraz świetlicę wiejską w dawnym domu ludowym.

Zabytki

"Szpitalik leśny" na Mogile wraz z pomnikiem i mogiłą. W czasie II wojny światowej ranni partyzanci oddziału Armii Krajowej oraz ich lekarz Mossoczy przebywający w leśnym szałasie będącym prowizorycznym szpitalem wojennym zostali zaskoczeni i wymordowani przez okupanta. Pochowano ich w zbiorowej mogile.
Dla upamiętnienia tego miejsca, Koło Światowego Związku Armii Krajowej, wybudowało obok szpitalika pomnik pamięci poległych partyzantów odsłonięty 5 października 1986 roku.
Na widocznym na powyższym zdjęciu szałasie umieszczono tablicę z następującym tekstem: "... W tym miejscu dnia 5.X.1944 z rąk hitlerowskich barbarzyńców polegli na polu chwały lekarz i pacjenci partyzanckiego szpitala: 1) Władysław Mossoczy, 2) Franciszek Baca, 3) N.Gajda 4) Władysław Chrzan 5) Franciszek Pitala, 6) Franciszek Świerczek, 7) N.Wolak 8) N. Gącelik, 9) Bolesław Wołek 10) N.N podpisano - Społeczeństwo Ziemii Zakliczyńskiej 9. V. 1974 roku."

Odbywają się tu rok rocznie Msze Św. Polowe poświęcone pamięci poległych partyzantów. (Dotarcie do "szpitalika" jest znacznie utrudnione po opadach deszczu).

Kilkadziesiąt metrów na południe od szpitalika (drogowskaz oraz dojściowe znaki zielone - ok. 15 min.) kolejne miejsce pamięci narodowej. Drewniany Krzyż, miejsce martyrologii opatrzony tabliczką: "... W tym miejscu 5. X. 1944 poległ w walce z niemieckim SS - Władysław Mossoczy, absolwent medycyny UJ, jako lekarz batalionu Armii Krajowej...".

Kapliczka z 1869 r. na parceli S. Bałka z fundacji Piotra i Marianny Świerkoszów. Kamienna, czworoboczna, w kształcie ślepej latarni z niszą w której figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

Przyroda

Na terenie miejscowości znajduje się szczyt o nazwie Mogiła (503m), który to jest najwyższym, całkowicie zalesionym szczytem wybitnego masywu na Pogórzu Rożnowskim pomiędzy doliną potoku Rudzanka na zachodzie (Ruda Kameralna) a Paleśnicy (wsie Bieśnik i Borowa) na wschodzie. Jest też Mogiła pierwszym znaczącym wypiętrzeniem pogórskim nad tzw. Kotliną Zakliczyńską Dunajca. Miejscowe legendy utrzymują, że nazwa góry Mogiła ma oznaczać grób dziewczyny, na który tak długo rzucane były gródki ziemi aż powstał istniejący tu dziś pogórski masyw. Nieopodal szczytu znajduje się opisywany powyżej "szpitalik".

Na terenie m.in. Woli Stróskiej planowane jest utworzenie częściowego rezerwatu leśno-krajobrazowego o nazwie "Mogiła" o powierzchni ok.140 ha. Według planów ma on tez obejmować teren: Stróż, Borowej czyli zbocz góry Mogiła oraz przyległych wzniesień. Celem ochrony jest zachowanie fragmentu lasu tworzonego przez zbiorowiska żyznych jedlin, podgórskiej formy buczyny karpackiej i kwaśnej buczyny górskiej z runem bogatym w gatunki rzadkie i chronione oraz źródeł wód mineralnych, licznych i okazałych kwitnących egzemplarzy bluszczy pospolitego (Hedera helix), a także miejsca pamięci narodowej związanego z II wojną światową.

Turystyka

Wyżej położona część miejscowości jest doskonałym punktem widokowym na dolinę zakliczyńską. A w otaczających ją lasach znajduje się kilka źródeł siarczanowych.

szlak turystyczny:
Czchów - Piaski Drużków - Ruda Kameralna -Wola Stroska Mogiła(503m npm) - Styr(472m npm) - Sucha Góra(400m npm) - Polichty - Gromnik


Komunikacja

przystanek PKS ok. 300m na trasie Zakliczyn - Ruda Kameralna - Paleśnica