LUSŁAWICE
Położenie geograficzne: 20°50' E - 49°52' N - 1,5 km E od Zakliczyna
ludność: około 820 osób w 168 domach.
kod pocztowy: 32-840 Zakliczyn
Pierwsza wzmianka 1215 rok

Miejscowość w gminie Zakliczyn na prawym brzegu Dunajca w pięknej okolicy, z widokiem na ruiny Melsztyna. Lusławice graniczą na południu z Zakliczynem, na północy z Wróblowicami, a od wschodu z Siemiechowem w gminie Gromnik. Od kilkudziesięciu lat najsłynniejszymi mieszkańcami Lusławic są państwo Elżbieta i Krzysztof Pendereccy.

Historia

Pierwsza wzmianka o Lusławicach pochodzi od Jana Długosza z 1215 roku. W tym okresie jako właścicieli Lusławic wymienia się niejakich rycerzy herbu Gerałt. Zapewne wieś została założona w 1231 roku przez osiadłego w Polsce rycerza niemieckiego Ludpława syna Gerarda. W 1243 r. Ludpław sprzedał ją kasztelanowi krakowskiemu Wydżdze.

W 2 pół. XVI i pocz. XVII w. (lata 1560-1664) znajdował się we wsi prężny ośrodek ariański założony przez Achacego Taszyckiego. W 1570 roku z Pińczowa przeniesiono tutaj ich drukarnię. Była też w Lusławicach szkoła wyższa Arian (założona około 1570 roku) wspomagana przez Achacego Taszyckiego, który w późniejszym czasie przyjął wiarę katolicką (w 1655r. spalił zbór ) przyczyniając się do rozwoju klasztoru Reformatów w pobliskim Zakliczynie.

W końcu XVI w. przyjechał do Lusławic filozof i teolog, przywódca duchowy arian Faustyn Socyn (1539-1604). W Lusławicach przebywali także inni wybitni ideolodzy ruchu ariańskiego, w tym: Piotr Stojewski i Janusz Schlichting. Miały tu miejsce liczne zjazdy i synody ariańskie.

Faustyn Socyn 3 marca 1604 roku zmarł w Lusławicach i tutaj został pochowany. Pierwotny grobowiec na skraju podworskiego parku zniszczyli fanatyczni chłopi uznając, że działalność Arian spowodowała kataklizm wylewu Dunajca i inne klęski żywiołowe. (Stęczyński, OkI. Galic. 6.1). W latach 30-tych XX w. rozproszeni po świecie Arianie ufundowali Socynowi mauzoleum.

W latach 1923-1926 w dworze lusławickim przebywał przedstawicie! modernizmu i symbolizmu w polskim malarstwie Jacek Malczewski założył tu szkółkę malarską dla szczególnie uzdolnionych dzieci wiejskich.

Po II wojnie światowej lusławicki majątek popadał w coraz to większą ruinę. Był wykorzystywany na różne cele: izbę porodową, internat oraz przedszkole. W 1976 roku dwór zakupił światowej sławy jeden z najwybitniejszych polskich kompozytorów prof. Krzysztof Penderecki. Przez ostatnie kilkadziesiąt lat żmudnej pracy kilkunastu osób jak i samego mistrza lusławicki dwór wraz z ogrodem należy obecnie do najpiękniejszych ogrodów w Polsce. Zimą 2002 roku państwo Pendereccy otrzymali wyróżnienie  "Genius loci Polonia" za ochronę polskiego krajobrazu w swojej posiadłości w Lusławicach.

Przyszłość

W najbliższym czasie (do 2005 roku) na terenach przyległych do lusławickiego dworu Państwo Penderecy chcą utworzyć wraz z całym potrzebnym zapleczem Międzynarodową Akademię Muzyczną im. Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach. Miejsce w którym będzie się kształcić i promować młodzież z całego świata. Ma to być miejsce nie tylko dla muzyków. Jak mawia Krzysztof Penderecki - Przyjdzie taki moment, kiedy nas już nie będzie, pozostanie muzyka i to miejsce.

Zabytki

Majątek w Lusławicach otoczony jest solidnym murowanym murem. W jego obrębie znajdują się: klasycystyczny dworek z XIX wieku, lamus z XVI w., neorenesansowy pawilon z XIX wieku oraz ośmioboczne mauzoleum Fausta Socyna. Niemal cały teren zajęty jest przez park i ogród.

Dwór z pocz. XIX w., restaurowany w latach 70-tych XX wieku. Klasycystyczny. Murowany, parterowy, częściowo podpiwniczony, na planie wydłużonego prostokąta, dwutraktowy, z czterokolumnowym portykiem, zwieńczonym trójkątnym przyczółkiem od frontu i tarasem od tyłu oraz przeszkloną werandą przy południowej ścianie szczytowej. We wnętrzach po przeprowadzonym remoncie i renowacji znajdują się piece kaflowe z XVIII i XIX wieku przeniesione z innych obiektów, nowe piece kamykowe, ozdobne posadzki, drewniane stropy, stiukowe zdobienia sufitów i okucia ślusarskie. Fachowcy twierdzą, że państwu Pendereckim po mimo wielu zmian i nowym wyposażeniu udało się zachować styl epoki, z której pochodzi dwór. Dach o oryginalnej więźbie, czterospadowy, pobity gontem, nad nim cztery kominy z epoki. W lusławickim dworze Krzysztof Penderecki napisał sporo swoich utworów, gościło tu wielu wybitnych ludzi z całego świata. Państwo Pendereccy zawsze znajdą czas, by między jednym a drugim zagranicznym wyjazdem, przyjechać choć na trochę do Lusławic.

Lamus z pocz. XVII w., wzniesiony z przeznaczeniem na zbór ariański, restaurowany w latach 1977-1980. Dawny zbór jest niewielkim, manierystycznym, piętrowym budyneczkiem, stojącym obok klasycystycznego dworu. Ma plan zbliżony do kwadratu, jedno piętro i czterospadowy, dachówkowy dach. Ściany są otynkowane, tylko w kilku miejscach pozostawiono odsłonięte części muru. Poza skromnymi oprawami okien nie ma w lamusie żadnych elementów dawnej kamieniarki. Wnętrze nakrywają sklepienia kolebkowe na parterze i drewniane stropy na piętrze.

Park z końca XVIII w. w miejsce ogrodu renesansowego, na pow. 5 ha. Krajobrazowy, romantyczny. Na założenie składa się obszerna polana z owalnym podjazdem i klombem na osi portyku dworu, zespoły starodrzewu, aleje spacerowe, polanki z soliteriami i kępami młodych drzew. Od wschodu do parku przylega obszerny sad owocowy. Na głównej osi dworu aleja dojazdowa z pseudobarokową bramą murowaną. Cały teren tonie w zieleni i kwiatach - państwo Pendereccy posiadają jeden z najpiękniejszych ogrodów w Polsce. Wśród drzew stoi kilka altan ogrodowych, a na sporym bezdrzewnym fragmencie, przy północnej granicy posesji - okrągłe mauzoleum, pomnik - symboliczny grobowiec Faustyna Socyna w oprawie architektonicznej z 1936 r projektu prof. Adolfa Szyszko-Bohusza z umieszczonym na nim napisem w języku włoskim: "... Kto sieje cnotę ten zbiera sławę, a prawdziwa sława przeżywa śmierć..".

Ponieważ cały teren jest własnością prywatną, należy uzyskać zgodę rodziny Pendereckich na zwiedzanie.

Turystyka

Od Zakliczyna przez Lusławice drogami obok murów lusławickiego majątku państwa Pendereckich przebiega "Grodzka" trasa rowerowa prowadząca dalej do klasztoru w Kończyskach, klasztoru Ojców Franciszkanów w Zakliczynie, Zdonii, Stróż, Wesołowa z powrotem do Zakliczyna. Opis w dziale "Turystyka" [więcej].

Komunikacja

Odległość do Zakliczyna - 1500 m. 
przystanek PKS na trasie Tarnów - Zakliczyn,