Ekologia

Niewątpliwą atrakcją gminy jest położenie na terenie czystym ekologicznie. 46,6 % powierzchni Gminy Zakliczyn leży na obszarze Ciężkowicko - Rożnowskiego Parku Krajobrazowego (102 km²) i obejmuje w całości 9 sołectw, a częściowo 4 sołectwa. Pozostała jej część jest położona na Obszarach Chronionego Krajobrazu: Pogórza Ciężkowickiego oraz Pogórza Wiśnickiego.

Na terenie gminy utworzony został rezerwat przyrodniczy "STYR". Ponadto zarejestrowane jest 10 drzew - pomników przyrody oraz dwa stanowiska bluszczu pospolitego i jedno stanowisko pióropusznika strusiego.

W paśmie Ciężkowice - Polichty - Słona - Filipowice występują liczne źródła wód mineralnych: dziewięć siarczkowych i cztery chlorkowe, w większości nie ujęte i niewykorzystane. Badania chemiczne tych wód wykazały wysokie wartości balneoterapeutyczne.

To cenne położenie zobowiązuje wszystkich do jego ochrony, gdyż niszcząc otaczającą nas przyrodę nie tylko pozbawiamy się pięknych widoków oraz miejsc w których można odpocząć w ciszy i spokoju od dzisiejszej cywilizacji, ale też niszczymy samego siebie. Dlatego też władze parku i gminy zabiegają o utworzenie kolejnych sześciu planowanych rezerwatów przyrody.

REZERWAT UTWORZONY

Rezerwat leśno-krajobrazowy "Styr" częściowy, o powierzchni 120 ha. Leży we wsi Bieśnik, w rejonie przełomu Paleśnianki przez pasmo Mogiła-Styr, zajmując zbocza i kulminację góry Styr (460 m n.p.m.). Obejmujący ochroną lasy porastające górę Styr i zbocza przełomowej doliny Paleśnianki z wieloma rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin, fragment obszaru zalegania wód mineralnych z kilkoma źródłami oraz nieczynny kamieniołom "Bodzanty" z okresu I wojny światowej, jako interesujący obiekt geologiczno historyczny. Zbiorowiska leśne rezerwatu są zróżnicowane; występuje tu: zespół żyznej buczyny karpackiej w formie podgórskiej (Dentario glandulosae-Fagetum), kwaśna buczyna górska (Luzulo nemorosae-Fagetum), żyzne jedliny ze związku Galio-Abietion, zbiorowisko określone przez Różańskiego i in. (1993) jako pogórski bór mieszany (Pino-Quercetum rubetosum) w wariancie typowym, grąd (Tilio-Carpinetum rubetosum) w wariancie typowym oraz zbiorowiska łęgowe ze związku Alno-Padion(Alnetum incanae, Carci remotae-Fraxinetum). Chronione i rzadkie gatunki roślin reprezentowane są tu m.in. przez wawrzynka wilczełyko (Daphne mezerum), naparstnicę zwyczajną (Digitalis grandiflora), bluszcza pospolitego (Hedera helix), podkolana białego (Platanthera bifolia), goryczkę trójeściową (Gentiana asclepiadea), bluszczyka kosmatego (Glechoma hirsuta), perłówkę jednokwiatową (Melica uniflora).

REZERWATY PROJEKTOWANE

Rezerwat leśno-krajobrazowy "Magura" o statusie rezerwatu częściowego. Ochronie podlegałoby zbiorowisko buczyny karpackiej, wraz z cennymi źródłami wód mineralnych.

Rezerwat leśno- krajobrazowy "Jamna" częściowy, o powierzchni ok. 200 ha, położony na terenach wsi Jamna, Paleśnica, Olszowa oraz Siekierczyna (gm. Ciężkowice). Teren rezerwatu miałby objąć kulminację Rosulca 530 m. n.p.m. wraz z pobliskimi wzniesieniami (489 m., 483 m. n.p.m.), rozdzielonymi głęboką doliną Potoku Jamneńskiego, dopływu Paleśnianki. Stoki tych wzgórz są strome i rozcięte licznymi głęboko wciętymi dolinkami holoceńskimi. Wzniesienia te porasta starodrzew bukowo-jodłowy tworzący zespół żyznej buczyny karpackiej w formie pogórskiej oraz zespół kwaśnej buczyny górskiej. W runie leśnym spotykane są m. in. rośliny chronione takie jak: buławnik mieczolistny, parzydło leśne, bluszcz pospolity, miesięcznica trwała, jeżyna dwubarwna, perłówka jednokwiatowa i turzyca zwisła.

Rezerwat leśno-krajobrazowy "Mogiła" częściowy o powierzchni ok.140 ha. Położony na terenie: Stróż, Woli Stróskiej, Borowej - zbocze góry Mogiła (478 m n.p.m.) oraz przyległych wzniesień. Cel ochrony: zachowanie fragmentu lasu tworzonego przez zbiorowiska żyznych jedlin, podgórskiej formy buczyny karpackiej i kwaśnej buczyny górskiej z runem bogatym w gatunki rzadkie i chronione oraz źródeł wód mineralnych, licznych i okazałych kwitnących egzemplarzy bluszczy pospolitego (Hedera helix), a także miejsca pamięci narodowej związanego z II wojną światową.

Rezerwat leśno-florystyczny "Uroczysko" Wróblowice częściowy, o powierzchni ok. 52 ha. Cel ochrony: zachowanie dobrze wykształconych zbiorowisk leśnych typowych dla piętra pogórza: podgórskiej formy buczyny karpackiej (Dentario glandulosae-Fagetum), grądu (Tilio carpinetum), łęgu podgórskiego (Carci remotae-Fraxinetum), stanowisk z ok. 29 gatunkami roślin objętych ochroną prawną. Wśród nich najcenniejsze to: wyblin jednolistny (Malaxis monophyllos), buławnik mieczolistny (Cephalanthera longifolia), buławnik wielkokwiatowy (Cephalanthera damasonium), gnieźnik leśny (Neotia nidus avis), kruszczyk siny (Epipactis violacea), listera jajowata (Listera ovata).

Rezerwat częściowy leśno-krajobrazowy "Lasy Soliskie" o powierzchni ok. 115 ha, położony na terenie wsi Jamna oraz Jastrzębia i Siekierczyna (gm. Ciężkowice). Obejmuje on źródliskowe partie potoku Jastrzębianka oraz pobliskie wzniesienia. Celem ochrony będzie zachowanie fragmentu lasu ze starodrzewem bukowym i jodłowym (120-130 letnim) oraz reprezentowanymi tu prawie wszystkimi najważniejszymi na Pogórzu Rożnowskim zbiorowiskami leśnymi. Na terenie rezerwatu dominuje zespół żyznej buczyny karpackiej w formie pogórskiej z runem bogatym w gatunki górskie. Mniejsze powierzchnie zajmują: zespół kwaśnej buczyny górskiej, żyzna jedlina, zespół nadrzecznej olszyny górskiej oraz zespół pogórskiego łęgu jesionowego. W runie występują m. in. rośliny jak: chronione wawrzynek wilczydełko, parzydło leśne, skrzyp olbrzymi, turzycę zwisłą. Z rzadkich gatunków zwierząt na terenie projektowanego rezerwatu występują bocian czarny, jastrząb, salamandra plamista. Ze względu na urozmaiconą rzeźbę oraz porastający wzgórza las z okazałymi pniami buków i jodeł teren ten ma charakter naturalnej Puszczy Karpackiej.

Rezerwat leśno-krajobrazowy "Przełom Słonianki" częściowy, o powierzchni ok. 122 ha, położony na terenie wsi Słona. Celem utworzenia tego rezerwatu jest zachowanie malowniczego przełomu potoku Słonianka, pomiędzy wzgórzami Styru i Słonej Góry wraz z przylegającymi zalesionymi zboczami oraz źródłami chlorkowych wód mineralnych. Przełom ten wycięty jest w gruboławicowym i drobnoziarnistym piaskowcu godulskim. Podobnie jak w poprzednich rezerwatach tak i tu największa powierzchnię zajmuje żyzna buczyna karpacka z występującymi w jej runie rzadkimi i chronionymi roślinami naczyniowymi (buławnik mieczolistny, perłówka jednokwiatowa, bluszczyk kosmaty, bluszcz pospolity).

Rezerwat leśno- krajobrazowy "Nad Bodzantówką" częściowy, o powierzchni ok. 16 ha, położony na terenie wsi Borowa. Obejmuje wschodni stok masywu Mogiły (503 m. n.p.m.) w rejonie przełomu Paleśnianki przez pasmo Mogiła-Styr. Projektuje się tu objąć ochroną starodrzew bukowy żyznej buczyny karpackiej. Osobliwością rezerwatu jest fakt, iż prawie wszystkie egzemplarze buka osiągają znaczne rozmiary, które kwalifikują je do ochrony w formie pomników przyrody. Z chronionych roślin występują tu: buławnik mieczolistny, bluszcz pospolity, parzydło leśne. Ze względu na położenie na zboczu przełomowej doliny Paleśnianki dodatkowym atutem rezerwatu jest krajobraz.

POMNIKI PRZYRODY

ZATWIERDZONE:

4 lipy drobnolistne (obwód 240, 246, 235 i 280 cm, wys. ok. 25 m) rosnące w otoczeniu kapliczki i krzyża na posesji p. Stanisława Fijora w Zdoni.
lipa drobnolistna (obwód 380 cm, wys. ok. 27 m) rosnąca na posesji p. Honoraty Skwarło w Zdoni.
lipa szerokolistna (obwód 372 cm, wys. ok. 20 m) oraz jawor (obwód 333 cm, wys. ok. 19 m), rosnące w ogrodzie p. Karola Wróbla w Zdoni.
dąb szypułkowy "Florian" (obwód 375 cm wysokość 20 m), koło kościoła w Filipowicach.

PROJEKTOWANE:

2 lipy drobnolistne i 2 jesiony wyniosłe w Borowej.
dąb szypułkowy i jesion wyniosły w Dzierżaninch.
dąb szypułkowy i jesion wyniosły w parku podworskim w Paleśnicy.
lipa drobnolistna w Rudzie Kameralnej.
3 wiązy szypułkowe, 2 lipy drobnolistne, 3 dęby szypułkowe, 1 klon srebrzysty, 1 jawor i 1 jesion wyniosły w parku przydworskim w Stróżach.

Ochroną planuje się objąć także dwa stanowiska kwitnącego i owocującego bluszczu zwyczajnego na masywie Mogiły oraz występujące w dolinie Paleśnianki stanowisko niezwykle rzadkiej i chronionej paproci pióropusznika strusiego.